Atatürk’ün üzerinde çalışarak uygulanmasını istediği Cumhuriyet Köyü projesi, Cumhuriyetin ilk tarih profesörlerinden Prof. Dr. Afet İnan’ın “Devletçilik İlkesi” ve “Cumhuriyetin Ellinci Yılı İçin Köylerimiz” adlı kitaplarında yer almıştı. Afet İnan, aslını Türk Tarih Kurumuna bağışladığı, Atatürk’ün “İdeal Cumhuriyet Köyü Projesi” belgesini, Trakya Umumi Müfettişi General Kazım Dirik’ten aldığını ve Atatürk’ün bu projeyi onaylayıp geliştirerek uygulanmasını istediğini belirtmişti. Proje kapsamındaki köylerin yerleşim planı, Afet İnan’ın Türk Tarih Kurumu’nca yayımlanan, “Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Birinci Sanayi Planı 1933” adlı kitabında yer almıştı.
Atatürk’ün vefatında sonra Afet İnan, Cumhuriyet’in 50. yılında tekrar gündeme gelen projenin hayata geçirilmesi için çeşitli devlet kurumlarına (Bayındırlık Bakanlığı ve valilere) mektuplar göndermiş, hatta 70’li yıllarda proje için özel çalışma atölyeleri bile kurmuş ve finansman sorununun çözülmesi için meclise yasa tasarısı sunulmasına da önayak olmuş ancak proje bir türlü hayata geçirilememişti.
İdeal Cumhuriyet Köyü Projesi’nin amacı “çağdaş” ve “çevreci” bir köy yaratmaktı. O’nun, Anadolu’da yıllardır süregelen aşiret, ağalık, tarikat eksenli “feodal yapıyı” yok ederek, kalkınmayı ve aydınlanmayı tabandan, köyden başlatacak; merkezinde insan, hayvan ve doğa olan bu akıllı projesi Cumhuriyet ve milli egemenlik ilkesi ile kol kola, akıl ve bilimsellik tamamlayıcı ilkesi ile yakın gidebilmeyi temin edecek bir çalışmaydı.
Bir yandan bekaya ve diğer yandan kalkınmaya büyük destek sağlayacak olan bu proje ile Anadolu’nun ihmal edilmişliği de giderilecekti. Hem çevre bilinci, hem de halkın faydalanacağı onlarca şeyi barındırması ile Atatürk’ün projesinin (tıpkı köy enstitüleri gibi) ne kadar muazzam olduğu su götürmez bir gerçekti. Dahası insanlık tarihinin ve bilimin henüz hayal dahi edemediği hayvan hakları, hijyen, sosyal ihtiyaç kurumlarının projede yer alması Atatürk’ün deha ve vizyonunun da en büyük örnekleriydi.
Atatürk’ün İdeal Cumhuriyet Köyü Projesi, sadece bir Türkiye projesi değil, bir dünya projesi hatta geleceğin projesiydi. Şöyle ki, Proje, dünya çapında bir hareket olan ve “tüm insanlığın iyiliği için bilimsel yöntemlerle büyük bir sosyal kalkınmayı” savunan Zeitgeist Hareketi (filmi) tarafından geleceğin 01 olarak dünyaya sunulmuştu.