Çoğu kısımlarını kendisinin kaleme aldığı ‘Vatandaş İçin Medeni Bilgiler’ kitabı, Atatürk’ün topluma ve gelecek nesillere bir seslenişi (vasiyeti) olması ve konulara bakış açısını göstermesi itibarıyla önemlidir. Yazılanlar Atatürk’ün Yurttaşlardan ricasıdır ve onca emekten sonra bunu istemek bugün dahi hakkıdır. Kitap, yurttaşlık bilincinin yaratılmasında inşacı bir yurtseverlik formülü olmuş, bu nedenle dil ve tarih öğeleri, kurucu unsur olarak kullanılmak istenmiştir. Vatandaşlık kavramının içeriğini belirleyen, Cumhuriyet’in ilk yıllarından günümüze kadar gelişen tarih anlayışı, bu unsurları belirleyen temel öğeler olmuştur.
Bu öğelerin kullanıldığı Yurttaşlık Bilgisi dersi, “millet” tanımından yola çıkılarak vatandaş ve devletin birbirine karşı görevleri, özgürlük, dayanışma, seçim gibi konular çerçevesinde öğretimde yer almıştır. Kitap, dersin amacı ve konuları gereği kurucu kadroya, siyasal kavramlar ve konular hakkında görüşlerini ifade etme fırsatı sağlamıştır. Bu niteliğiyle, kurucu kadronun özellikle Atatürk’ün bu konulardaki düşüncelerinin neler olduğunu öğrenebileceğimiz önemli bir kaynaktır.
Yurttaşlık Bilgisi dersi alanında önemli bir dönüm noktasını oluşturan Vatandaş İçin Medeni Bilgiler, 1930’dan 1939’a kadar ortaokullarda yurttaşlıkla ilgili tek ders kitabı olarak okutulmuş, maalesef Atatürk’ün ölümünden sonra uzun süre okullarda okutulmadığı halde, yeni basımlarla okuyucu kitlesine ulaştırılmamış, sadece bir kuşağın siyasal eğitiminin temel dayanağı olarak kalmıştır.
Cumhurbaşkanı Atatürk’ün engin tecrübe ve bilgisinden istifadeyle müsveddesi oluşturulan, Afet İnan ve Kütahya Mebusu Recep Peker tarafından derlenen iki ciltlik ve resmi yurttaşlığın kült metni olan “Vatandaş İçin Medeni Bilgiler” kitabı ilk kez, Maarif Vekaleti Talim ve Terbiye Dairesi’nin 7.9.1931 tarih ve 2917 numaralı emriyle 40 bin adet basılmış, daha sonra baskıları devam etmişti. Daha önce “Malumatı Vataniye” veya “Vatani Malumat” adlarıyla, 1943’ten sonra da Yurttaşlık Bilgisi olarak adlandırılan ders için yazılan kitap, 1931 yılında iki cilt halinde yayımlanmıştı.
Atatürk, Batılı tarih tezlerinin doğru kabul edilip okullarda okutulması yerine, milli bir tarih yazılması gerektiğini savunmaktaydı. Bu amaçla 1923 yılında, Türk ulusunu odak alarak Türk tarihini araştırmak, Cumhuriyet’in temel amacı olan ulus-devlet yaratma sürecine tarihsel bir referans oluşturmak için, İstanbul Üniversitesi Profesörler kuruluna “Ulusal bağımsızlığı bilim alanında da tamamlama” görevi vermiş. tarih alanındaki bu gelişmelerin yanı sıra, “dil” konusunda da reformlara yönelmişti.
Vatandaş İçin Medeni Bilgiler kitabı 16 bölümden oluşmaktaydı:
Millet (Türk Milleti’nin Mütalâası); Devlet; Cumhuriyet; Türkiye’de Cumhuriyet Nasıl Oldu?; İlk Hak, İlk Vazife ve Hak ile Vazifenin Münasebeti; Vatandaşa Karşı Devletin Vazifeleri; Hürriyet, Bağlılık (Solidarité); Çalışmak/Meslek; Vatandaşın Devlete Karşı Başlıca Vazifeleri; İntihap (İntihap Hakkında Umumî Bilgiler); Vergi Hakkında Umumî Bilgiler; Askerlik Vazifesi; İntihap (Türkiye’de Mebus İntihabatının Kanunen Sureti Cereyanı); Vergi (Türkiye Cumhuriyeti’nde Vergi Sistemi); Askerlik (Askere Girmeden Evvel ve Girdikten Sonra Askerlik Muamelelerine Dair Kısa Bilgiler) ve Hürriyet.